خسروی (آبادی)خسروی، آبادی مرزی در مغرب ایران، در استان کرمانشاه می باشد. ۱ - معرفی اجمالیآبادی خسروی در مغرب استان کرمانشاه در حدود بیست کیلومتری جنوب‌غربی شهر قصرشیرین قرار دارد و مرکز دهستان الوند در بخش مرکزی شهرستان قصرشیرین است. [۱]
ايران. وزارت كشور. معاونت سياسى، ذیل «استان کرمانشاه»، دفتر تقسيمات كشورى، عناصر و واحدهاى تقسيمات كشورى: آذر ۱۳۸۵، (تهران ۱۳۸۵ش).
[۲]
مقیاس تقریبی ۰۰۰، ۱:۶۸۹، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۶ش.
این آبادی در ارتفاع ۲۵۰ متری از سطح دریا، در دشتی قرار دارد که فلات ایران را به جلگه بین‌النهرین پیوند می‌دهد و میان قصرشیرین و شهر خانقین (در عراق) گسترده است. [۳]
عباس جعفری، گیتاشناسی ایران، ج۳، ص۴۷۰، تهران ۱۳۶۸ـ۱۳۷۹ش.
[۴]
اطلس راههای ایران، تهران: گیتاشناسی، ج۱، ص۴۶ـ۴۷، ۱۳۸۷ش.
رود الوند یا آب حُلْوان در جنوب خسروی، پس از مشروب ساختن آبادیهای دهستان الوند، بخشی از مرز ایران و عراق را تشکیل می‌دهد و با نام حلوان وارد خاک عراق می‌شود. [۵]
عباس جعفری، گیتاشناسی ایران، ج۲، ص۱۱۰، تهران ۱۳۶۸ـ۱۳۷۹ش.
[۶]
یداللّه افشین، رودخانه‌های ایران، ج۲، ص۲۲۷ـ۲۲۸، تهران ۱۳۷۳ش.
۲ - جایگاه اقتصادی خسرویاعتبار خسروی به جایگاه مواصلاتی و گذرگاهی آن میان فلات مرتفع ایران و جلگه پست بین‌النهرین در قدیم و نقش سوق‌الجیشی آن در سرحدّ خاک ایران و عراق در سده اخیر است. این آبادی در مسیر یکی از قدیم‌ترین راههای بازرگانی کشور قرار دارد که از گذشته محل عبور مسافر و کالا بوده است (رجوع کنید به پاطاق). قدمت خسروی به درستی روشن نیست اما مشخص است که از دوره صفوی به آن توجه جدّی شده است. ۳ - خسروی در دوره صفویدر دوره صفوی، کاروان‌سرای شاه‌عباسی در محل آبادی احداث شد. [۷]
نریمان سبحانی، شهر باستانی قصرشیرین، ج۱، ص۵۱، کرمانشاه ۱۳۸۰ش.
در دوره قاجار نیز کاروان‌سرای دیگری روبه‌روی کاروان‌سرای شاه‌عباسی به نام بانی آن، علیمردان‌خان (احتشام‌الملک)، احداث شد. [۸]
نریمان سبحانی، شهر باستانی قصرشیرین، ج۱، ص۵۲، کرمانشاه ۱۳۸۰ش.
خسروی در زمان ناصرالدین‌شاه، کچل‌کچل یا کچل‌کچلان نام داشته و مهم‌ترین معبر ایران برای ورود به خاک عراق بوده است. [۹]
محمدعلی سلطانی، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان (باختران)، ج۱، ص۵۴۱، ج ۱، تهران ۱۳۷۰ش.
[۱۰]
نریمان سبحانی، شهر باستانی قصرشیرین، ج۱، ص۵۲، کرمانشاه ۱۳۸۰ش.
در اوایل دوره پهلوی، مهندس حسین علی‌خان هندسی (متوفی ۱۳۱۱ش) ساختمان گمرک آن‌جا را بنا کرد [۱۱]
سلطانی، ج ۱، ج۱، ص۲۸۱ـ۲۸۲، ص ۵۴۱، محمدعلی سلطانی، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان (باختران)، ج ۱، تهران ۱۳۷۰ش.
که بر توسعه خسروی تأثیر نهاد. در دهه ۱۳۳۰ش، بناهای مهم دولتی و دفاتر نمایندگان شرکتهای باربری در آن قرار داشت؛ در همین دوره خسروی ۱۵۰ سکنه داشت که به فارسی و کردی سخن می‌گفتند و کشاورزی دیم و تولیدات دامی داشتند. [۱۲]
رزم‌آرا، ج۵، ص۱۶۰ـ۱۶۱.
۴ - خسروی در جنگ ایران و عراقبا آغاز جنگ عراق با ایران، خسروی و پاسگاههای مرزی مجاور آن در مهر ۱۳۵۹ به اشغال عراقیها درآمد [۱۳]
عبداللّه پورشفیع، بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین، ج۱، ص۱۴، (تهران) ۱۳۷۴ش.
[۱۴]
خاطرات شناسایی منطقه قصرشیرین و ذهاب، به روایت احمد استادباقر و دیگران، ج۱، ص۹۵، تهیه و تدوین اصغر کاظمی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، ۱۳۷۹ش.
اما در ۱۳۶۰ش آزاد شد. [۱۵]
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، اطلس جنگ ایران و عراق: فشرده نبردهای زمینی، ج۱، ص۵۵، ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ـ ۲۹ مرداد ۱۳۶۷، تهران ۱۳۷۹ش.
با خاتمه جنگ در ۱۳۶۷ش، خسروی محل تبادل اسرای جنگی شد و نخستین گروه اسرا از آن‌جا به کشور بازگشتند. [۱۶]
محمد درودیان، پایان جنگ: بررسی و تحلیل رویدادهای سیاسینظامی جنگ از عملیات والفجر ۱۰ تا اشغال کویت، ج۱، ص۲۸۳ـ۲۸۴، تهران ۱۳۸۰ش.
گمرک خسروی که در جنگ از بین رفته بود، در ۱۳۷۷ش در محل فعلی احداث [۱۷]
گمرک استان کرمانشاه، ۱۳۸۹ش.
و در ۱۳۸۵ش سومین گمرک کشور در جابه‌جایی کالا به خارج از کشور شد. [۱۸]
گمرک جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۹ش.
در دهه‌های اخیر، خسروی با برخورداری از پایانه بین‌المللی و بزرگراه از یک سو و نزدیکی به شهرهای کاظمین و نجف و کربلا عراق از سوی دیگر، مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. [۱۹]
اطلس راههای ایران، تهران: گیتاشناسی، ج۱، ص۴۶ـ۴۷، ۱۳۸۷ش.
۵ - فهرست منابع(۱) اطلس راههای ایران، تهران: گیتاشناسی، ۱۳۸۷ش. (۲) یداللّه افشین، رودخانه‌های ایران، تهران ۱۳۷۳ش. (۳) ایران وزارت کشور معاونت سیاسی دفتر تقسیمات کشوری، عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری: آذر ۱۳۸۵، (تهران ۱۳۸۵ش). (۴) خاطرات شناسایی منطقه قصرشیرین و ذهاب، به روایت احمد استادباقر و دیگران، تهیه و تدوین اصغر کاظمی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، ۱۳۷۹ش. (۵) عبداللّه پورشفیع، بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین، (تهران) ۱۳۷۴ش. (۶) عباس جعفری، گیتاشناسی ایران، تهران ۱۳۶۸ـ۱۳۷۹ش. (۷) محمد درودیان، پایان جنگ: بررسی و تحلیل رویدادهای سیاسینظامی جنگ از عملیات والفجر ۱۰ تا اشغال کویت، تهران ۱۳۸۰ش. (۸) رزم‌آرا. (۹) نریمان سبحانی، شهر باستانی قصرشیرین، کرمانشاه ۱۳۸۰ش. (۱۰) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، اطلس جنگ ایران و عراق: فشرده نبردهای زمینی، ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ـ ۲۹ مرداد ۱۳۶۷، تهران ۱۳۷۹ش. (۱۱) محمدعلی سلطانی، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان (باختران)، ج ۱، تهران ۱۳۷۰ش. (۱۲) گمرک استان کرمانشاه، ۱۳۸۹ش. (۱۳) گمرک جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۹ش. (۱۴) نقشه راهنمای استان کرمانشاه، مقیاس تقریبی ۰۰۰، ۱:۶۸۹، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۶ش. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خسروی»، شماره۷۰۷۰. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
|